Categoriearchief: Grovenbier

‘Grovenbier’ en belastingheffing: leuk was het al niet en het werd nog erger

Op 7 januari 1762 benoemde de heer van Borculo, graaf Georg Detloff, rijksgraaf van het Heilige Roomse Rijk Von Fleming, Jan Lodewig Harting tot inzamelaar (‘collecteur’) van de belastingen op het gebrouwen bier in de dorpen Geesteren en Gelselaar. In het bijzonder werd zijn taak:

‘Hij zal vlijtig en sorgvuldig daerop letten, dat geene tapper binnen voorschreven dorpen in haere huysen eenige bieren mogen inbrengen en vertappen voor en aleer zij desen accij[n]s, namentlijk voor ieder vat bier drie stuyvers en vier duyten aen hem betaelt hebben’.

Maar kennelijk kwam het ook voor, dat er caféhouders waren die bier hadden ingekocht, zonder daar van tevoren belasting over betaald te hebben. ‘Sonder oogluykinge’ of een akkoord met de overtreder te sluiten, moest de belastinginner zich dan vervolgens ‘exactelijk informeren hoeveel tonnen of vaten het geweest’ waren, en daarvan onmiddellijk aangifte te doen bij de advocaat-fiscaal (officier van justitie, aanklager) en bij de rentmeester van de heerlijkheid, zodat er naar behoren opgetreden kon worden.

Maar al op 17 januari 1762 leverde Harting, die in Geesteren woonde,  zijn aanstellingsakte in onder de mededeling af te zien van zijn taak, ‘om reden dat hij daardoor alle de Geestersen inwoonders sigh tot vijanden maakte’. Waarom dat zo gekomen was, blijkt uit de aanstelling van zijn opvolger, Alexander Hartgerink, die al op 18 januari benoemd werd. Hartgerink pakte het slimmer aan en liet dat ook vastleggen. Hij wenste niet bij een ’te doene visitatie’ aanwezig te zijn en beloofde in plaats daarvan elk kwartaal een lijst van overledenen en begrafenissen  door te geven, om op basis daarvan een lijst van het geconsumeerde bier op begrafenissen (‘groevenbieren’) te kunnen maken en vervolgens de belasting te innen. Het ongemak van een belastinginner aanwezig tijdens begrafenissen werd hiermee omzeild. Dat er flink gedronken en gegeten werd bij begrafenissen, was een oud, wijd en zijd verbreid en moeilijk uitroeibaar gegeven. Een mooie gelegenheid dus om de kas te spekken, maar wel met tact.