De kwestie Borculo in documenten

 

Een portret van vorstbisschop Christoph Bernhardt von Galen van Münster. Het geeft beide functies weer: harnas en kruis, wereldlijk vorst en bisschop. Zijn wapenspreuk betekent: vroom, rechtvaardig, moedig
Een portret van vorstbisschop Christoph Bernhardt von Galen van Münster. Het geeft beide functies weer: harnas en kruis, wereldlijk vorst en bisschop. Zijn wapenspreuk betekent: vroom, rechtvaardig, moedig

Met de ‘kwestie Borculo’ worden in de historische literatuur de ontwikkelingen bedoeld rondom de erfopvolging in de Stad en Heerlijkheid Borculo na het kinderloos overlijden van graaf Joost van Bronckhorst, Heer van Borculo, in 1553, de uitkomst van het proces voor het Hof van Gelderland op 20 december 1615, en de pogingen van de vorstbisschop van Münster om de Heerlijkheid weer onder zijn gezag te plaatsen. De nadruk ligt op de jaren 1553-1674. In 2015 is het 400 jaar geleden dat de Heerlijkheid door het Hof van Gelderland aan graaf Joost van Limburg Stirum werd toegewezen. Dit werd aanvankelijk nauwelijks bestreden door de leenheer, de vorstbisschop van Münster, maar na het aantreden van Christoph Bernhard von Galen in 1650, werd Borculo één van zijn politieke speerpunten. De oorlogsverklaring aan de Republiek, van 20 september 1665, leidde tot een kortdurend ‘landoorlogje’, waarbij de vorstbisschop een nederlaag leed en bij de Vrede van Kleef op 18 april 1666, Borculo moest afstaan.

Detail uit de eerste bladzijde van het testament van graaf Joost van Bronckhorst, heer van Borculo, uit 1550. Daarin zijn enkele regels leeggelaten. Deze waren bestemd voor de naam van de enige erfgenaam van de in 1553 kinderloos overleden heer. (NA, Coll. v. Limburg Stirum, LN58)
Detail uit de eerste bladzijde van het testament van graaf Joost van Bronckhorst, heer van Borculo, uit 1550. Daarin zijn enkele regels leeggelaten. Deze waren bestemd voor de naam van de enige erfgenaam van de in 1553 kinderloos overleden heer. (NA, Coll. v. Limburg Stirum, LN58)

Op deze pagina zullen in chronologische volgorde vooral transcripties van documenten met betrekking tot dit conflict geplaatst worden. Meestal zullen ze in een blog nader toegelicht worden.

Bronbewerkingen

  • 1426. Afschrift van een onechte akte uit 1426 waarin de hertog van Gelre de heer van Bronkhorst met de heerlijkheid Borculo beleent. Transcriptie
  • 1550, december 5. Testament van graaf Joost van Bronckhorst, heer van Borculo. Transcriptie (geplaatst op 30 mei 2015)
  • 1554. Boedelbeschrijvingen van de kastelen Borculo, Aamschot, Lichtenvoorde, Bronckhorst en Eerbeek uit 1554. Blog.
  • 1615, dec. 20. Vonnis van het Hof van Gelre en Zutphen in de zaak door graaf Joost van Limburg en Bronckhorst aangespannen tegen de vorstbisschop van Münster in de zaak over het (erfelijk) bezit van Stad en Heerlijkheid Borculo, 20 december 1615 oude stijl. Transcriptie
  • 1364-1557. Staatarchiv Münster, Manuscripte, leenboeken van de vorstbisschoppen van Münster. Samenvatting leengeschiedenis Borculo
  • Bij de vierhonderdste verjaardag van de incorporatie van Borculo en Lichtenvoorde in Gelderland, 1615 – 20 december – 2015. Artikel Borculo 400 jaar Gelders.

Literatuur

  • Hugo Kemkes, Gerhard Theuerkauf, Manfred Wolf, Die Lehnregister der Bischöfe von Münster bis 1379 (Münster, 1995), blz. 165.
  • Hugo Kemkes e.a. (bearb.), Die Lehnregister der Bischöfe von Münster 1379-1450, (Münster 2007).
  • J.H. Meter, “Een onuitgegeven oorkonde betreffende de leenroerigheid van Borculo”, in: Verslagen en mededelingen van de vereeniging tot uitgave der bronnen van het oud-vaderlandsche recht, N.R. XI, 2 (1956), blz. 415-422.
  • A.P. van Schilfgaarde, “De heren en graven van Bronckhorst”, in: De Nederlandsche Leeuw, 74e jaargang (1957), kol. 67-75.
  • A.P. van Schilfgaarde, De graven van Limburg Stirum in Gelderland en de geschiedenis hunner bezittingen, eerste stuk, Geschiedenis, Inventaris (Assen 1961), blz. 124-128.